Bakı kəndləri arasında Balaxanı tarixən tutduğu iqtisadi
mövqeyə və qədim irsinə görə seçilir. Kənd Bakının şimal-qərbində, Abşeron
yarımadasının ortasında yerləşir, Sabunçu qəsəbəsi, Ramana kəndi, Digah və Məhəmmədi
kəndləri ilə qonşudur. Şimal səmtindəki yüksəklikdə kəndi iki - "Yuxarı” və
"Aşağı” - məhəlləyə bölən qədim qəbiristanlıq var. Balaxanının şimal hissəsi
"Rzaqulu kəndi”, cənub hissəsi əhali tərəfindən "Canhüseyn məhəlləsi” adlanır.
Kənd demək olar ki, bu günə qədər özünün ənənəvi plan-forma quruluşunu saxlaya
bilib. Evlər bir-birinə yaxın, ensiz küçələr, ənənəvi həyətyanı sahələri,
mövcud məhəllə sistemi ilə seçilir.
Kəndin adının mənası Qılman İlkinin "Bakı və bakılılar” kitabında qeyd olunub:
"bala” - yuxarı, hündür, "xana” - ev deməkdir. Balaxana qədim zamanlarda
karvansaraların giriş qapısı üstündə olan kiçik otağa (mezonin, yaxud antrosol)
deyərdilər. Bunlar yarım mərtəbə şəklində olardı. Hazırda belə otaqlar Bakının
40 kilometrliyində, 1439-1440-cı illərdə tikilmiş Səngəçal karvansarasının və
Suraxanıdakı 1713-cü ildə inşa edilmiş Atəşgahın qapısı üstündə var.
Bələdçim Balaxanı kəndinin Xalq teatrında uzun illər rejissor işləyən Akif
Əzimovun dediyinə görə, qədimdə burada əksər evlərdə balkonlar (eyvan) olardı.
Balaxanı sözünün bir mənasının da kənd sakinlərinin "balxon” dediyi bu
eyvanlardan götürülməsi ehtimal olunur.
Abşeronda neft istehsalından öncəki dövrdə (XIX əsrin ortalarınadək) kənd əhalisinin
əsas məşğuliyyəti ənənəvi olaraq əkinçilik, bağçılıq, bostan bitkiləri əkini və
maldarlıq olub. Kəndin kənarındakı Böyükşor gölünün yaxınlığında üzümlüklərdə məşhur
üzüm növləri becərilirmiş.
Vaxtilə Böyükşordan bir az yuxarıda iki kiçik göl də olub ki, bunlara
"Qoşanohur” deyirmişlər. Hazırda həmin ərazi quruyub. Kənddən təxminən 1 km
şimalda 4 böyük bağ olub ki, onları suvarmaq üçün 15 quyu qazılıbmış. Həmin
quyulardan kənd camaatı da istifadə edirmiş. İndi buralarda neft buruqları
ucalır.
Həmçinin kəndin qərbində "Norazan dərə” adlanan yerdə də bərəkətli bağlar, dərənin
cənubunda isə "Pür-Qübbə” adlanan yüksək bəhrəli əkin sahələri olub. "Qırməki”
adlanan yerdən keyfiyyətli qır çıxarılarmış və onunla kənddəki evlərin damları
qırlanarmış.
